ทำไมคนไทยไม่ต่อต้านการโกง? – เบื้องหลังความเงียบของสังคม
แม้จะมีข่าวการทุจริตมากมาย และความเสียหายทางงบประมาณที่สูงถึงหลักแสนล้านบาทต่อปี แต่การเคลื่อนไหวต่อต้านคอร์รัปชันในประเทศไทยกลับดูเบาบาง และบางครั้งยังถูกมองว่า “เป็นเรื่องธรรมดา” ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น?
1. วัฒนธรรมอุปถัมภ์ (Patronage System)
ในสังคมไทย ระบบความสัมพันธ์แบบ “ผู้มีบุญคุณ” และ “ผู้ใต้บารมี” ฝังรากลึกในหลายระดับ ตั้งแต่ท้องถิ่นจนถึงระดับประเทศ คนส่วนหนึ่งจึงรู้สึกว่าการ “ตอบแทน” ด้วยผลประโยชน์ไม่ใช่เรื่องผิด หรืออย่างน้อยก็ไม่ใช่เรื่องใหญ่
2. คนโกง = คนเก่ง?
หลายครั้ง ผู้ที่ร่ำรวยจากอำนาจหรือการเมืองกลับได้รับการยอมรับในสังคม เพราะสามารถ “แบ่งปันผลประโยชน์” หรือแสดงภาพลักษณ์ของ “คนมีผลงาน” แม้เบื้องหลังจะมาจากการทุจริต
3. ขาดกลไกตรวจสอบที่เข้มแข็ง
แม้จะมีหน่วยงานต่อต้านคอร์รัปชัน แต่หลายองค์กรกลับขาดอิสระ หรือมีข้อจำกัดทางการเมือง ทำให้ประชาชนไม่เห็นผลลัพธ์จริงจังจากการแจ้งเบาะแส หรือการร้องเรียน
4. ความเคยชินและความสิ้นหวัง
การที่คดีทุจริตจำนวนมากถูกปล่อยให้ยืดเยื้อ หรือไม่มีบทลงโทษที่เป็นรูปธรรม สร้างความรู้สึกว่า “ไม่มีทางเปลี่ยนแปลงได้” คนจึงเริ่มนิ่งเฉย และกลายเป็น “ช่างมันเถอะ”
5. สื่อกับอิทธิพล
สื่อกระแสหลักจำนวนหนึ่งเลือกที่จะไม่รายงานเจาะลึกในคดีคอร์รัปชัน ขณะที่โซเชียลมีเดีย แม้จะมีเสียงวิจารณ์มาก แต่ก็ไม่สามารถแปลงเป็นพลังทางนโยบายได้อย่างเป็นรูปธรรม
ทางออก: เปลี่ยน “ความเฉย” เป็น “การลงมือทำ”
สร้างระบบการศึกษาที่ปลูกฝังความซื่อสัตย์ตั้งแต่ระดับเยาวชน
เสริมสร้างกลไกการตรวจสอบอิสระที่ไม่ขึ้นกับการเมือง
ส่งเสริมภาคประชาชนและองค์กรพัฒนาเอกชนในการทำงานตรวจสอบเชิงรุก
ปรับระบบราชการและการจัดซื้อจัดจ้างให้โปร่งใสแบบ “เปิดข้อมูลสาธารณะ”
บทสรุป:
การไม่ต่อต้านการโกงไม่ใช่เพราะคนไทยไม่รู้ว่าอะไรถูกอะไรผิด แต่เพราะ “ความกลัว ความสิ้นหวัง และความเคยชิน” กำลังกลบเสียงของความยุติธรรม หากเราจะแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืน ไม่ใช่เพียงเปิดหรือไม่เปิดกาสิโน แต่ต้องเปลี่ยนโครงสร้างทางสังคมและวัฒนธรรมใหม่อย่างจริงจัง
